تغییر نگرش به اقتصاد دانش‌بنیان و تثبیت گفتمان علمی و فناوری با کمک فعالان رسانه محقق می‌شود
دکتر سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری در مراسم تکریم خبرنگاران و فعالان رسانه ای حوزه علمی و فناوری، بیان کرد: تغییر نگاه جامعه و مسوولان به اقتصاد و تغییر اقتصاد نفتی به اقتصاد دانش بنیان مهم ترین وظیفه معاونت است که برای نهادینه کردن این موضوع ضمن نیاز به همکاری همه دستگاه‌ها و همکاری و تلاش فعالان عرصه رسانه نیاز داریم.
وی افزود: متاسفانه معاونت علمی در زمینه ترویج گفتمان و فرهنگ سازی اقتصاد دانش‌بنیان تنها است، زیرا مباحث مربوط به اقتصاد دانش بنیان مباحث جدید و تازه‌ای هستند و به همین دلیل چندان شناختی نسبت به آنها در کشور وجود ندارد و هنوز، بخش‌هایی هستند که این گفتمان را به‌خوبی درک نمی کنند. لذا نیاز داریم تا فعالان عرصه‌های گوناگون فرهنگی و اجتماعی از جمله رسانه ها، در ترویج این فرهنگ و گفتمان به معاونت علمی و فناوری یاری برسانند.
ستاری، یکی از چالش ها و مشکلات برای ترویج فرهنگ اقصتاد دانش بنیان را حاکمیت و تجربه اقتصاد صد ساله نفتی دانست و افزود: وقتی پایه اقتصاد یک کشور، نیروی انسانی و خلاقیت نباشد، به ارزش‌های انسانی اهمیت داده نمی شود. متاسفانه سال‌ها است که جوانان خلاق و پرانگیزه ایرانی در مقابل چشمان ما هستند اما آنها را ندیده‌ایم و به تفکر، ایده و توانمندی های آنها بها نداده‌ایم؛ که این موضوع برخواسته از اقتصاد متکی بر فروش نفت و خام فروشی بوده است.
وی تصریح کرد: اقتصاد دانش بنیان اقتصادی است که بر خلاف این سال ها اقتصاد بچه پول‌دارها نیست بلکه این اقتصاد متکی بر تفکر جوانانی است که از دل پارکینگ ها و زیرزمین های خانه به کمک قوه تفکر و انگیزش توانمندی های خود بیرون آمده اند و روی پای خود ایستاده اند.
رییس بنیاد ملی نخبگان با بیان اینکه نقش رسانه ها در نهادینه کردن اقتصاد دانش بنیان بسیار پر رنگ است، گفت: مهم ترین بازوی معاونت در نهادینه کردن اقتصاد دانش بنیان و تغییر نگرش اقتصادی مسوولان و جامعه و گفتمان علم و فناوری، رسانه ها هستند که می توانند در این کار به ما یاری برسانند.
نقش رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان
رییس ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان، نقش رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی و تثبیت اقتصاد دانش بنیان را در تغییر و اصلاح دیدگاه‌های فرهنگ نفتی غیر قابل انکار دانست و افزود: مهم‌ترین لازمه تحقق اقتصاد دانش بنیان تغییر نگرش در جامعه است و اینکه جوانان بیاموزند باید با تلاش و کوشش، بر مبنای خلاقیت و نوآوری خود کارآفرینی و کسب درآمدکنند و دین خود را نیز به دانشگاه های کشور و جامعه ادا کنند. ترویج چنین فرهنگ و گفتمانی با کمک فعالان رسانه‌ها اتفاق می‌افتد.
وی با اشاره به اینکه ارزشمندترین سرمایه‌های همه کشورها نیرروی انسانی خلاق و کارآمد کشور هستند، اظهار کرد: یکی از بزرگ ترین و مهم ترین وظایف رسانه‌ها از جمله شنیداری، دیداری و مکتوب و مجازی این است که جامعه و مسوولان را متوجه ارزشمندترین سرمایه کشور یعنی توانایی جوانان کشور کند که این سرمایه ها قیمت و ارزش بسیار بالایی دارند و متاسفانه تاکنون به این موضوع کمتر توجه شده است.
ستاری ارائه کمک و پول بدون زحمت را بزرگ ترین خیانت به عرصه‌های گوناگون کشور از جمله پژوهش و کار تجاری عنوان کرد و این رفتار را به مثابه رفتار اشتباه خانواده ها مبنی بر دادن پول توجیبی بدون حساب به فرزندان دانست و افزود: جوانی که بدون اینکه زحمتی برای این پول کشیده باشند، پولی به جوانان بدون تکلیف و مسوولیت بدهند، جوانان را تنبل کرده و در فضای کار و دانشگاه نیز به این امید هستند که بدون زحمت پول به دست بیاورند و اشتغال را در استخدام دولتی می‌بینند.
رییس هیئت امنای صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور، با ابراز خرسندی از اینکه اصلاح نگرش‌ها در برخی بخش‌های کشور از جمله دانشگاه‌ها در حال شکل‌گیری است، گفت: خوشبختانه چند صباحی است که دانشگاه ها در حال تمرین این موضوع هستند که درآمد خود را از دل پژوهش ها کسب کنند و فقط نگاهشان به سمت بودجه‌های دولتی نباشد.
رفع نیازهای کشور با بهره مندی از ظرفیت های دانشگاه ها
ستاری با اشاره به مزیت‌ها و ارزش‌های والای تاریخی کشورمان، با اشاره به اینکه عمر کشور ایران به اندازه تاریخ است و ظرفیت های انسانی فوق العاده بالایی دارد گفت: وقتی می خواهیم کشور خود را معرفی کنیم به منابع هیدروکربنی کشور اشاره می‌کنیم، اما هیچ وقت این را نمی گوییم که بیش از 4 میلیون جوان دانشجو و تعداد زیاد فارغ التحصیل رشته‌های مهندسی و فنی به عنوان یک مزیت ارزشمند، توجهی نداریم. اگر بیاموزیم از این ظرفیت ها به نحو درستی استفاده کنیم، بسیاری از نیازهای کشور مرتفع خواهد شد.
رییس ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان کشور، با اشاره به ضرورت تغییر برخورد و نگرش در همه عرصه‌ها، از جمله مراکز آموزشی، پژوهشی و دانشگاهی تصریح کرد: دانشگاه برای ما محل هزینه شده در حالی که باید محل درآمد هم باشد. صنعت ما نیز به همین‌شکل است. کارخانه‌های زیادی در کشور ایجاد کرده ایم که روز اول با نیات خیر ایجاد شده اند. اما چون بر مبنای نگاه نفتی و بدون توجه به مزیت‌های سرزمین بوده‌اند، کشور را متوجه آسیب‌های زیادی از جمله آسیب‌های زیست‌محیطی کرده‌اند.
وی ادامه داد: کشوری که صرفا متکی بر منابع زیرزمینی قرار داشته و از فروش خام این منابع روزگار می‌گذرانده نیازی به صنعت احساس نمی کند و چنین کشوری صرفا، مایحتاج خود را می خرد و کارخانه داری آموخته و طبیعتا احتیاجی به دانشگاه نداشته است.
وی افزود: استفاده و دیدن این ظرفیت ها این تغییر رفتار و تغییر چنین تفکری هزینه‌های سنگین و استمرار و مداومت دارد، چون این اصلاح نگرش، بناست در جامعه‌ای اتفاق بیفتد که بیش از 100 سال اقتصاد نفتی داشته است، در چنین اقتصادی، پژوهش ها هم پژوهش های دقیقی برای رفع مشکلات اصلی کشور نیست زیرا تعریف پژوهش و درآمد پژوهش‌گر بر مبنای درآمد نفت بوده است.
معاون علمی و فناوری رییس جمهوری تصریح کرد: دولت وظیفه دارد و موظف است در مرز دانش هزینه کند و در پژوهش های بنیادی این معاونت علمی که در این سال ها بیشترین هزینه را کرده است و می کند.
نایب رییس هیات امنای صندوق نواوری و شکوفایی، با اشاره به این که جامعه از نظر سطح سواد برای اصلاح فرهنگ نفتی و تحقق اقتصاد دانش‌بنیان به امادگی نسبی رسیده است، نقش معاونت علمی و فناوری را در تحقق این اقتصاد نقش گفتمان‌ساز دانست و افزود: معاونت علمی باید ثابت کند که یک مجموعه دانش بنیان است و بدون آنکه مانند بسیاری از وزارتخانه ها 90 درصد درآمد خود را صرف ساختمان سازی و تامین فضای فیزیکی و بودجه جاری نمی کند.
وی در پایان با اشاره به تعال مثبت و اثرگذار رسانه‌ها و معاونت علمی و فناوری طی یک سال گذشته و نیز تاسیس ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان گفت: امیدواریم بتوانیم با همدلی و کمک بخش‌های گوناگون از جمله رسانه‌ها، توانمندی ها و دستاوردهایی را که به غرور ملی و افتخارآفرینی منجر می‌شوند به خوبی منعکس کرده و اتفاقات خوبی رقم بزنیم.
همدلی اصحاب رسانه، لازمه‌ی تثبیت گفتمان علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان
پرویز کرمی، دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی نیز در این مراسم، تکریم و ارج‌نهادن به جایگاه یاران معاونت علمی و فناوری در تثبیت گفتمان علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان را اصلی‌ترین هدف از برگزاری این محفل صمیمی عنوان کرد و با اشاره به اینکه اصحاب رسانه به‌خصوص فعالان رسانه‌ای حوزه علم و فناوری، طی سالیان به‌خصوص سال گذشته، همکار و همیار ما در عرصه علم و فناوری کشورمان بودند، گفت: جمع یاران رسانه‌ای در حوزه علم و فناوری، هرچند کوچک اما صمیمی، ارزشمند و با انگیزه و زیباست و خوشبختانه از زمان شکل‌گیری معاونت علمی و فناوری، ارتباطی اثرگذار و تنگاتنگ میان این جمع رسانه‌ای و معاونت برقرار شده است.
مشاور معاون علمی و فناوری رییس جمهوری به نقش ویژه و راهبردی رسانه های دیداری، شنیداری و مکتوب و مجازی در ثبیت و ترویج گفتمان علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان اشاره کرد و گفت: متاسفانه، اغلب روزنامه‌ها هنوز صفحه‌ای اختصاصی روزانه تحت عنوان علم و فناوری ندارند و مسلما دلیل این امر، نبود دستاوردها و تولیدات علمی و فناوری کشور، یا نیاز نداشتن مخاطب به حوزه علمی و فناوری نیست؛ بلکه عطش و اشتیاق مضاعف هم در جامعه وجود دارد پس باید با توجه ویژه رسانه‌ها و مطبوعات، این امکان باید فراهم شود تا جامعه مخاطب، بیش از پیش با دستاوردها و تولیدات عرصه علمی و فناوری آشنا شده و اطلاع پیدا کند.
کرمی به تاکیدات همیشگی مقام معظم رهبری، در خصوص تثبیت گفتمان علم و فناوری و اقتصاد دانش بنیان به عنوان یکی از اساسی‌ترین زمینه‌ها و انگیزه‌های شکل‌گیری ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان از سوی دکتر ستاری اشاره کرد و گفت: رهبر معظم انقلاب اسلامی، در اکثر سخنان خود، به موضوع علم و فناوری تاکید و توجه دارند و ترویج علم و فناوری، امیددهی و انعکاس دستاوردهای کشور در این حوزه را همواره مورد تاکید قرار می‌دهند. در همین راستا، دولت نیز عزم خود را برای ترویج و گسترش فرهنگ علم و فناوری و اقتصاد آن جزم کرده و اخیرا به‌طور جدی، بر حوزه اقتصاد دانش‌بنیان به عنوان یکی از اصلی ترین راه های برون رفت از مشکلات کشور متمرکز شده است.
ضرورت تولید و انتشار مستمر اخبار دستاوردهای علمی و فناوری کشور
مشاور معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، با بیان اینکه باید خلأ مجلات تخصصی و رسانههای حوزه علم و فناوری در حوزه تولید محتوا با تلاش و همت مضاعف فعالان عرصه رسانه رفع شود گفت: خوشبختانه طی یک سال اخیر، روند تولید محتوا خبر و گزارش منطقی و تخصصی، منصفانه و شفاف از دستاوردها و رخ‌دادهای علمی و فناوری کشورمان، سرعت بیشتری گرفته، اما در استمرار در انتشار و انعکاس این دستاوردها، ضعف‌هایی وجود دارد که کمک رسانه‌ها موجب می‌شود این ضعف برطرف می‌شود.
دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان به اینکه ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ستادی ماموریت‌محور بوده و فناوری‌محور نیست، افزود: این ستاد مانند ستادهای فناوری‌محور معاونت علمی، از تمام ظرفیت‌ها و توانمندی های صاحبنظران حوزه مربوط به خود بهره می‌برد و افراد و فعالان این حوزه را گرد هم می‌‌آورد و با مشورت و همفکری آنها در تحقق اهداف تلاش خواهم کرد. ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نیز مسیر تثبیت گفتمان علم و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان را که از اصلی‌ترین پایه‌های اقتصاد مقاومتی است، با تمام توان و ظرفیت خود، پیگیری خواهد کرد.
مشاور رییس بنیاد ملی نخبگان ادامه داد: در همین راستا، به صورت هفتگی و منظم، نشست‌های صمیمانه مسئولان و دبیران ستادهای توسعه فناوری معاونت علمی و فناوری، با اصحاب رسانه‌ها برگزار خواهد شد که ترویج و تثبیت گفتمان علم و فناوری و اطلاع رسانی و عملکردهای حوزه علم و فناوری از اهداف این نشست‌های صمیمانه است.
تعامل و هم‌افزایی با تمامی اثرگذاران تحقق گفتمان اقتصاد دانش‌بنیان
کرمی به تعامل معاون علمی و فناوری رییس جمهوری با همه نهادها و متولیانی که می‌توانند به تحقق اقتصاد دانش‌بنیان کمک کننده باشند، اشاره کرد و گفت: دکتر ستاری در دور دوم سفرهای استانی خود، در کنار نشست با استانداران و مسئولان استانی، با روسا و اعضای اتاق های بازرگانی استانی نشست دارد و نشست‌های معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور، به برگزاری نشست با بخش‌هایی تسری پیدا کند که می‌توانند در تحقق اقتصاد دانش‌بنیان اثرگذار باشند. این گفت و گو و تعامل های با مدیران و متولیان عرصه‌هایی که می توانند به تحقق اقتصاد دانش‌بنیان گفتمان علم و فناوری کمک کنند ادامه خواهد یافت.
نقش اثرگذار اصحاب رسانه در فرهنگ‌سازی دوران پساتحریم
دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی در پایان به ضرورت توجه به تولید ملی و کالاها و محصولات ساخت داخل در دوران پساتحریم اشاره کرد و با اشاره به تاکید مدیر یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان مبنی بر توجه و کنترل واردات در دوران پساتحریم افزود: نگرانی یکی از مدیران فعال اقتصاد دانش بنیان این است که مبادا در دوران پساتحریم شاهد جولان واردکنندگان تهیزات خارجی و دست‌دوم باشیم چراکه این امر تضعیف تولید داخلی را به دنبال خواهد داشت که در پاره ای از موارد نوپا هستند. جلوگیری از این امر و حرکت روبه جلو در دوران پساتحریم، امری است که نیازمند کمک همه و از جمله اصحاب رسانه است و جوانه های اقتصاد دانش بنیان به دست انان بارور و حمایت خواهد شد.
در ادامه این نشست صمیمی که جمعی از مدیران و مسئولین رسانههای کشور حضور داشتند، تنی چند از این مدیران مسوول مطبوعات دیدگاه های خود را مطرح و به ارائه راه کارهایی در خصوص ترویج گفتمان علمی و فناوری و تعامل بیش‌تر رسانه های با عرصه علم و فناوری پرداختند.
حجت‌الاسلام و المسلمین سید محمود دعایی، مدیر مسدول روزنامه اطلاعات، با اشاره به نقش اثرگذار فعالان عرصه خبر در بازنشر دستاوردها و ارزش‌های کشور گفت: پیامبر اسلام نیز ابشاردهنده و انذارکننده بودند و با آگاهی‌بخشی از گذشته، حال و آینده، راه صحیح را نشان می‌دادند. همچنین در آیات قرآن کریم، بر افزایش آگاهی و دانش تاکید شده است.
دعایی با اشاره به اینکه مسائل علمی و تخصصی کشور نیازمند اطلاع‌رسانی و اگاهی‌بخشی است، بر حضور افراد با اشراف و آگاهی برای فعالیت در عرصه خبر علمی اشاره کرد و ضمن تاکید بر نقش ویژه فعالان خبری آگاه و توانمند در این حوزه گفت: هر خبرنگاری جسارت و توانمندی حضور در عرصه علمی و فناوری را نداشته و از همین رو، خبرنگار فعال در این حوزه به‌دلیل تخصص و اشرافی که بر موضوعات علمی دارند، دارای ارزش و احترام ویژه‌ای هستند.
نقش اثرگذار معاونت علمی در کنترل، آموزش و فرهنگ‌سازی رسانههای نوپدید
در ادامه این نشست، امیر محبیان مدیرعامل خبرگزاری آریا و فعال حوزه رسانه، با اشاره به تاثیرات انکار ناپذیر فناوری‌های جدید و رسانههای نوپدید بر رسانههای سنتی، به ضرورت بهره‌گیری از ابزارهایی که به هم گام شدن با پیشرفت‌ها و تحولات روز منجر می‌شوند از سوی معاونت علمی تاکید کرد و افزود: در حوزه تخصصی علمی و فناوری، لازم است یک سری ابزارها، ما را بازمانه هماهنگ و هم گام کنند و بر خلاف عادت معمول، نباید مرعوب این تحولات و جریانات جدید قرار بگیریم.
محبیان به نقش معاونت علمی و فناوری در کنترل، رصد و ترویج فرهنگ فناوری‌های نوظهور این حوزه اشاره کرد و گفت: با توجه به شرایط، و تغییر و تحولاتی که به سرعت اتفاق می افتند و نیازمند اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی هستند و غالبا کنترل این رخ دادا مشکل است، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری می‌تواند در کنترل و فرهنگ‌سازی پیرامون رسانههای نوپدید، نقش ویژه و اثرگذار داشته باشد.
رسالت گفتمان سازی و آگاهی بخشی معاونت علمی و بنیاد ملی نخبگان در کنار رسانه‌ها
محمدعلی وکیلی، صاحب امتیاز و مدیر مسئول روزنامه ابتکار و رییس انجمن مدیران مسوول روزنامه های غیردولتی نیز در این نشست صمیمانه با اشاره به این که نقش معاونت علمی و فناوری و بنیاد ملی نخبگان تولی‌گری حوزه علم و فناوری و نخبگانی نیست عنوان کرد: برداشت من این است که معاونت علمی و فناوری و بنیاد ملی نخبگان، نقشی بالاتر ودارند و رسالت این دو مجموعه گفتمان‌سازی است.
وی افزود: اگر بنا داریم حکمرانی دانش‌بنیان را در همه عرصه‌های کشور شاهد باشیم، باید ابتدا گفتمان دانش بنیان شکل بگیرد چراکه این گفتمان به کشور عزت و اعتماد به نفس می بخشد و به موجب آن، هر شهروند در جامعه به نقش و اثرگذاری‌اش توجه می‌کند.
وی با اشاره به اینکه رسانه‌ها در انعکاس دستاوردها و توانمندی‌های کشور به خصوص در عرصه علم و فناوری، باید نقش آگاهی‌بخشی را جایگزین آگهی بخشی کنند اظهار کرد: اغلب رسانه‌ها با نهادها برخوردی سوداگرانه دارند تا با گرفتن سفارش رپرتاژ یا آگهی، اطلاع رسانی کنند. اما نگاه رسانه‌ها به معاونت علمی و بنیاد نخبگان، نمی‌تواند از جنس این برخورد باشد، چراکه رسالت این دو گفتمان سازی است و در کنار رسانه‌هاف یک هدف واحد را دنبال می‌کنند.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری،این مراسم با حضور مدیران مسوول رسانه ها، خبرنگاران و معاونان و روسای ستاد های فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برگزار شد.
