ایجاد زمینه مناسب انتقال دانش و تجربیات سیاست‌گذاری علم و فناوری

به گزارش مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری،‌ همایش دوروزه بررسی نیم قرن تجربه هند در عرصه علم و فناوری، با هدف ارائه تجربیات و دستاوردهای کشور هند، به عنوان یکی از کشورهای فعال در حوزه علم و فناوری و آشنایی کارشناسان و صاحب‌نظران کشورمان با دستاوردها و تجارب این کشور روزهای پنجم و ششم مردادماه سال‌جاری در موسسه مطالعات بهره‌وری و منابع انسانی با حضور طیف گسترده‌ای از صاحب‌نظران مسئولان سیاستگذاری و دانشگاهیان کشورمان برگزار شد.

دکتر مهدی محمدی عضو هیات علمی دانشگاه تهران و مشاور معاونت سیاست گذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، دبیر همایش دو روزه بررسی نیم قرن تجربه هند در سیاست‌گذاری علم و فناوری،  با اشاره به این‌که این نشست با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی توسط انجمن مدیریت فناوری اجرا شد، بیان کرد: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و شورای عالی انقلاب فرهنگی، با هدف بررسی چگونگی و شیوه پیشرفت کشورهایی که توانسته‌اند طی سالیان اخیر، به رشد سریعی در حوزه علم و فناوري و پيوند آن به اقتصاد دانش بنيان دست پیدا کنند  سعي نموده است با ايجاد ارتباط با نهادها و متخصصان مرتبط با حوزه علم و فناوري به بررسي و شناخت الگوها و تجارب این کشورها بپردازد.

وی ادامه داد: در نخستین مرحله، کشورهای بریکس، کشورهایی مثل برزیل، هند، چین، آفریقای جنوبی که طی دو دهه اخیر توانسته‌اند خود را از یک کشور در حال توسعه یا بعضا عقب‌افتاده، به رده هفت قدرت دوم اقتصادی و فناوری دنیا تبدیل کنند، مورد بررسی قرار گرفتند و بنابراین، هند به عنوان نخستین کشور برای بررسی تجربیات فناوری، انتخاب و پنج نفر از سیاستگذاران پیشکسوت اين کشور در حوزه‌های گوناگون علم و فناوری، به این سمینار دعوت شدند.

محمدی با اشاره به بررسی روند گذار هند از یک اقتصاد منبع‌محور، به اقتصاد مبتنی بر دانش طی سه دهه گذشته، اضافه کرد: در گذشته و پيش از حرکت به سمت اقتصاد مبتني بر دانش، عمده تولیدات کشور هند در حوزه منابع طبيعي و کشاورزی بوده که در سال‌های اخیر با توجه به سياستگذاري‌هاي انجام شده و برنامه‌ريزي‌هاي صورت گرفته، اين کشور به سمت فروش فناوری و تولید محصولات فناورانه و با ارزش افزوده بالاتر حرکت کرده و به اين مهم نيز دست يافته است. به عنوان نمونه اين کشور در دوره مذکور در فناوری‌هایی مانند زیست فناوری، فناوری اطلاعات، صنایع غذایی، انرژی اتمی و هوافضا به پیشرفت‌های قابل توجهی دست یافته‌است.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران، پیشرفت هند در حوزه‌های گوناگون صنعتی، اقتصادی، دفاعی و کشاورزی را نتیجه‌ی سیاست‌گذاری‌های هدفمند این کشور در حوزه علم و فناوری مي‌داند که از دهه 80 در هند آغاز شده است. وي در خصوص هدف از دعوت سیاستگذاران هند عنوان کرد:  به دنبال این بودیم چارچوبی از مجموعه راهبردها و سیاست‌هایی که هند از دهه 80 به بعد در پیش گرفت تا اقتصاد اين کشور را به سوی تجاری‌سازی علم و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان سوق داده و به دستاوردهای مشخصی برسد، دست پیدا کرده و با بررسی این چارچوب، در مسیر توسعه فناوری قدم برداریم.

وی با اشاره به این‌ نکته که افراد دعوت شده از هند جزو سیاستگذاران و متولیان سیاست علم و فناوری صاحب مسئولیت در دهه 80 بودند، گفت: این افراد جزو مسئولین توانمند و صاحب مسئولیت هند در دوره آغاز این تحول بوده و اغلب به عنوان معاون وزیر یا رایزن علم و فناوری فعالیت داشته‌اند.

محمدی ادامه داد: پروفسور کورشرشتا، رییس مرکز علم و فناوری کشورهای عدم تعهد (NAM) و رایزن سابق علم و فناوری هند در مسکو؛ دکتر آشوک جِین، رییس پیشین مرکز ملی مطالعات علم، فناوری و توسعه هند؛ دکتر پراکاش، عضو شورای علوم و تحقیقات و صنعتی هند و معاون اتحادیه جهانی علوم غذایی؛ دکتر سورندرا پال، عضو پیشین موسسه تحقیقات فناوری های پیشرفته دفاعی هند؛ و پروفسور کمال کانت، رییس آکادمی جهانی دارندگان مدرک دکتری و مشاور وزیر علوم و رایزن سابق علم و فناوری هند در واشنگتن، از دعوت‌شدگان و سخنرانان سمینار دو روزه بررسی تجربه هند در سیاست گذاری علم و فناوری بودند.

دبیر اجرایی همایش بررسی نیم قرن تجربه هند در سیاست‌گذاری علم و فناوری اشاره داشت که به منظور آشنايي هر چه بيشتر با تجربيات اين کشور در حوزه علم و فناوري، بخش‌هایی از این سمینار به بررسي سیاست‌هاي کلان هند در حوزه علم و فناوری، و حمایت‌ها و اقدامات سیاستی انجام شده در اين حوزه اختصاص يافت و در بخش دیگر این سمینار نيز به برخي از بخش‌هاي نظام علم و فناوری هند اختصاص  يافت (به طور مثال بخش‌هايي مانند زیست‌فناوری، صنایع غذایی دارویی، و صنایع کشاورزی هند). علاوه بر موارد مذکور، بخش دیگر این سمینار نيز به مرور تجربه هند در سیاست‌های صنعت فضایی، و بررسی نقش نظام آموزش عالی و تاثیر آن بر حوزه علم، فناوری و نوآوری اين کشور اختصاص داشته است.

محمدی با بیان این‌که سیاستگذاران هندی با مسئولین کشور در حوزه‌های گوناگون فناوری دیدارهایی خواهند داشت، عنوان کرد: این صاحبنظران با دکتر علی اکبر ولایتی رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام دیدار و گفت گو کردند و پس از آن با ‌ دکتر مخبر دزفولی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، سپس با دکتر فرهادی وزیر علوم، تحقیقات فناوری و معاونین ایشان و در پایان نشستی تخصصی با دکتر الیاسی، معاون سیاست‌گذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی و فناوری خواهند داشت.

مشاور معاون سیاست گذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، با اشاره به این‌که این نشست دو روزه، علاوه بر ایجاد زمینه‌سازی تبادل تجربه و آشنایی با سیاست‌ها، راهبردها و توانمندی‌های هند در عرصه علم و فناوری، زمینه همکاری‌های آینده با کشور هند در عرصه علم و فناوری را فراهم کرده است، افزود: در حال حاضر با استفاده از این ظرفیت ایجاد شده، می‌توان برای همکاری و تبادل دانش و تجربه با کشورهای عضو جنبش عدم تعهد گام برداشته و به همکاری با مراکز علمی،‌ پژوهشی و فناوری هند و کشورهای جنبش عدم تعهد اقدام کنیم.

محمدی با بیان این که طیف گسترده ای از متولیان سیاستگذاری علم و فناوری در این سمینار حضور داشتند، به حضور سه طیف گوناگون از جمله متولیان سیاستگذاری علم و فناوری، افراد صنعتی و افراد دانشگاهی و پژوهشگران در این سمینار اشاره کرد و گفت: افراد گوناگون از جمله مهندس علی مرتضی بیرنگ، معاون امور بین‌الملل و تبادل فناوری، دکتر مهدی الیاسی معاون سیاست‌گذاری و ارزیابی راهبردی، دکتر علی وطنی معاون توسعه فناوری از معاونت علم و فناوری، مهندس امیری‌نیا مشاور بین‌الملل شورای عالی انقلاب فرهنگی در کنار تعدادی از مسئولین وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت علوم،‌تحقیقات و فناوری، صاحبان صنایع و شرکت‌های بزرگ، مدیران و پژوهشگران پژوهشگاه‌های کشور، معاونین حوزه علم و فناوری وزارت دفاع، مديران و کارشناسان سازمان هوا فضا، مديران و کارشناسان سازمان فضایی کشور و اساتید دانشگاه و فارغ‌التحصلان و دانشجویان کشور در سمینار بررسی نیم قرن تجربه هند در سیاست گذاری علم و فناوری شرکت داشتند.

 

ضرورت پیوند علم و فناوری با همه عرصه‌های اقتصادی و صنعتی

 وی با بیان این که علم و فناوری اگر به عنوان بخشی مجزا از سایر بخش‌های کشور در نظر گرفته شود، بیش از این ظرفیتی که در حال حاضر داریم، نخواهد داشت؛ حال آنکه سیاست گذاری علم و فناوری می بایست نقش اهرمی ایفا کرده و موتور محرکی برای کلیه حوزه های صنعتی و اقتصادی کشور باشد، این در حالی است که از آن‌جایی‌که حوزه علم و فناوری را به‌عنوان تافته جدا بافته‌ای از سایر عرصه‌های کشور از جمله صنایع در نظر گرفته‌ایم،‌ شاهد پیوند عمیق علم و فناوری با اقتصادمان نبوده‌ایم.

 این استاد دانشگاه، ضمن تاکید بر این که با توجه به گشایشی که پس از توافق هسته ای صورت گرفته است که منجر به باز شدن نسبی فضای همکاری‌های بین‌المللی در کشورمان گردیده است، باید در عین حال که از ظرفیت‌های این فضا به صورت گسترده برای جذب دانش و فناوری استفاده ‌کنیم، باید سازو کاری ایجاد شود تا با انتخاب برخي از صنایع و فناوری‌ها، حمایت‌های محدودی را به آن‌ها اختصاص دهیم تا بتوانند رقابت‌پذیر شده و محصولات تجاری قابل رقابت در عرصه بین‌المللی تولید و عرضه کنند.

 محمدی با بیان این‌که تجربه هند و بسیاری از  دیگر کشورها نشان داده است هنگامي علم و فناوری منجر به توسعه اقتصادی و شکل‌گیری اقتصاد دانش‌بنیان خواهد شد که با بخش‌های اقتصادی و صنعتی کشور پیوند بخورد، ادامه داد: علم و فناوری باید در دل صنایع گوناگون تعریف شود. بنابراین نیازمند سیاست‌هایي در حوزه صنعت و اقتصاد هستیم که بتواند حامي توسعه علم و فناوری در اين حوزه‌ها باشد.

 وی افزود: سیاست‌‌های علم و فناوری موفق هند نشان می دهد، بیش از آن‌که دولت‌ها تولی گری و تصدی گری کنند و خود را درگیر مدیریت و حمایت از همه صنایع کنند، باید ضمن هدف قرار دادن صنایع خاصی که در آن‌ها داراي توانمندی و  پتانسیل‌ بیش‌تری هستیم، صرفا حمایت های محدود و زمان داری را برای ایجاد ظرفیت جذب دانش و فناوری و قابلیت سازی بین المللی در آنها فراهم نمایند. محمدی، آزادسازی تجاری همراه با حمایت‌های محدود از صنایع خاص را از لازمه‌های پیشرفت اقتصادی با بهره گیری از دانش و فناوری دانست و گفت: حمایت محدود  و هدفمند از صنایع خاص مثل فناوری اطلاعات ، زیست‌فناوری،  صنایع کشاورزی و… ، در کنار ایجاد فضای رقابت و همکاری بین المللی موجب شده تا کشور هند حرکتی سریع به سمت اقتصاد دانش بنیان داشته باشد.

No tags for this post.